یا بقیة الله ادرکنی

یکی از شاگردان شهید مدرّس می گفت: مدرّس درسِ کفایة الاُصول را در مدرسه سپهسالار تدریس می کرد و من مدتی به درس ایشان می رفتم. گاهی اوقات اتفاق می افتاد که مدرّس هفته ای دو روز، روزهای پنج شنبه و جمعه غیبت می کرد و ما فکر می کردیم که به دهات موقوفه می رود. دوستی داشتیم که ساکن شهریار بود. از من دعوت کرد به آن جا بروم. دعوتش را پذیرفتم و به منزلش رفتم. او ضمن صحبت گفت: سیدی است که گاه هفته ای یک روز به ده ما می آید و سر قنات می رود و با مقنّی ها کار می کند. بیشتر از همه آن ها هم کار می کند. یک روز عصر پنج شنبه به همراه میزبان از ده بیرون رفتم و به طور اتفاقی از کنار قنات عبور کردیم. مقنّی ها مشغول کار بودند. وقتی که دقّت کردم دیدم مدرّس نیز بالای چاه مشغول کشیدن سطل از چاه می باشد. دیگر نزدیک نشدم و سخنی هم نگفتم. روز شنبه در مدرسه گفتم: آقا شبیه شما را در فلان محل دیدم. فرمود: «اولاً کار برای کسی عار نیست، ثانیا پولی را که من از این راه می گیرم، پاک تر از هر پولی است. مگر نشنیده ای که جدم فرمود:

 به نزد من کشیدن سنگ از کوه          به از منت ز مردان زمان است؟

[ خاطره ای از شهید آیت اللّه سیّدحسن مدرّس ، مجله گلبرگ آبان 1381، شماره 35 ]

غم و شادي هاي دنیا را اگر منها کنیم، چیزي نمی ماند و طلبی نداریم. تا حالا هرچه بنا بوده، به ما رسیده است و هر چه مال ما نبوده، نرسیده است. بعد از این هم همین طور است. قُل لَن یُصیبَنا الّا ما کَتبَ اللهُ لَنا: بگو جز آنچه خداوند براي ما مقرّر نموده، به ما نمیرسد. ما أَصابَک لَم یکُن لِیُخطِئکَ و ما أخطَاَکَ لَم یَکُن لِیصیبَکَ: آنچه به تو رسید، نمیشد از تو بگذرد و نرسد و آنچه از تو رد شد و به تو نرسید، نمیشد به تو برسد.

 [ از فرمایشات مرحوم حاج اسماعیل دولابی در کتاب مصباح الهدی]

علی علیه السلام فرموداَلطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ. طمع، بردگی جاوید است. در هر بردگی، امید رهایی از طرف مالک هست، مگر بردگی از نوع طمع، که امیدی از جانب مالک به رهایی نیست. در این جا اختیار رها شدن به دست برده است، نه مالک. آن کس که می خواهد امر خدا را به پا دارد، باید از این اسارت رها باشد. حرّیت و آزادی معنوی، شرط توفیق مصلح دینی است. همچنان که یک زبون ملاحظه کار، توفیق اصلاح خدایی نمی یابد، و همچنان که یک گرفتار بیمار، موفق به مداوای جامعه خود نمی گردد، یک اسیر و بنده مطامع نفسانی نیز موفق نخواهد شد دیگران را از اسارتهای اجتماعی یا معنوی باز دارد. پروردگار! تو مالک دلها و اندیشه هایی، دلهای همه در دست توست، ما را بر راه راست ثابت نگه دار و از شر نفس اماره محفوظ بدار!

[ مرتضی مطهری ، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران ، انتشارات صدرا، ج24 ص 98]

حضرت امیر(علیه السلام) دریک بیان نورانی فرمود: «جَوَارِحُكُمْ‏ جُنُودُه‏… وَ خَلَوَاتُكُمْ عِیانُه‏»؛ فرمود: خدا اگر کسی را خواست بگیرد، از جای دیگر لشکر نمی‌آورد. اعضا و جوارح خود انسان سربازان خدا هستند؛ حرفی می‌زند رسوا می‌شود، جایی را امضا می‌کند رسوا می‌شود، جایی نباید برود رسوا می‌شود. این طور نیست که اگر خدا خواست کسی را بگیرد از جای دیگر بگیرد! همیشه نظیر طیر ابابیل نیست که برای ابرهه و خاتمه دادن آنها بیاید، گاهی با دست خود آدم، آدم را می‌گیرد، گاهی با زبان آدم، آدم را می‌گیرد. فرمود: این طور نیست که خدا از جای دیگر لشکرکشی بکند. «جَوَارِحُكُمْ‏ جُنُودُه‏‏»؛ یعنی اگر خدا در قرآن فرمود: « وَللهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»؛ سراسر عالم سپاه و ستاد خدا هستند.( فتح/7)، این چنین نیست که آسمان و زمین و ملائکه و ابرهه و طیر ابابیل و آنها سپاه و ستاد باشند تا کسی را بگیرند، بلکه با چشم او، با زبان او، با امضای او، با پای اومی‌گیرد، جایی می‌رود رسوا می‌شود، جایی را امضا می‌کند رسوا می‌شود، با یک رومیزی، زیرمیزی و اختلاس رسوا می‌شود.

[ بیانات آیت الله جوادی آملی در 26/11/96 در دیدار با جمعی از دانشجویان ]

عن ابی حمزة الثمالی قَالَ کان علی بن الحسین علیه السلام یقول : ابْنَ آدَمَ إِنَّكَ لَا تَزَالُ بِخَيْرٍ مَا كَانَ لَكَ وَاعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ. / تحف العقول، النص، ص: 280

تا مادامی که از درون، خود را موعظه می کنی و متوجه و مراقب حال خودت هستی و به خودت تذّکر می دهی که این کار خوب را انجام بده و این کار بد را انجام نده، وضعت خوب (است.) واقعاً این جور است.آن وقتی زاویه پیدا می کنیم (و) راهمان کج می شود که این واعظ درونی خواب می رود. احتمالش در ماها خیلی زیاد است ؛ چون همه ما به خودمان حسن ظنّ داریم، لذا انسان از خطاهای خودش غفلت می کند. هستند کسانی که دورانی را به خوبی می گذراندند، در یک حادثه، در یک امتحان ، پا را کج گذاشتند ، از خودشان غفلت کردند ، لغزیدند. «لَا تَزَالُ بِخَيْرٍ» مادامی که از درون خود را موعظه می کنی و مادامی که همّتت این است که خودت را محاسبه کنی ، در راه خیر و نیکویی خواهی بود .

[شرح حدیث از امام خامنه ای (مدظلّه العالی) در مقدمه درس خارج 13/10/1396 ]