ختم قرآن را به دو صورت میتوان انجام داد. صورت اول ختم انفرادی است که تمام قرآن را، فرد به تنهایی قرائت میکند.

در این مورد احادیثی وارد شده است که مدت ختم انفرادی را بیان میکند. از میان مدتهای مختلفی که در روآیات آمده است، ظاهراً مطلوبترین زمان، یک ماه است؛ بدین ترتیب که روزی یک جزء قرآن خوانده شود.

با توجه به اینکه در مدت زمان کمتری هم میشود قرآن را ختم کرد، دلیل دستور به ختم قرآن در یک ماه را اینگونه فرمودهاند: قرآن کتاب خدا و برنامه زندگی بشر برای تکامل است. پس شایسته است انسان وقتی آن را قرائت میکند در آن تدبر و تعمق داشته باشد و به خواندن سریع و گذرای آن اکتفا نکند.

البته این دستور در ماه مبارک رمضان تغییر کرده است. در این ماه کمترین زمانی که برای ختم قرآن اجازه داده شده است، سه روز است. دلیل این دستور نیز فضیلت بسیار زیاد روزها و شبهای ماه مبارک رمضان است.

این زمانبندی و تعیین مدت برای ختم قرآن، جهت برنامه ختم انفرادی است؛ اما در ختم گروهی نیازی نیست که چنین مسائلی رعایت شود.

ختم گروهی را میتوان به چند صورت انجام داد:

الف) جلسات خانگی: به این صورت که در محلههای مختلف با برنامهریزی، در منزل یکی از اهالی جمع شده و قرآن را ختم میکنند.

ب) از طریق پیام کوتاه: برخی از نهادها هستند که شمارهای را اعلام میکنند تا کسانی که مایل هستند از طریق پیام کوتاه میزان دلخواه خود برای قرائت را به آن نهاد اطلاع دهند.

ج) به صورت مکتوب: به این شکل که برگههایی را تهیه میکنند و بر روی آنها مقداری از قرآن را مشخص میکنند و در مجامع عمومی میان مردم پخش میکنند.

در ختمهای گروهی تعیین میزان و محل قرائت به دو صورت است:

الف) اختیاری: خود شخص میزان و محل قرائتش را تعیین میکند.

ب) غیر اختیاری: در این حالت میزان و محل قرائت از پیش تعیین شده است و به شخص ابلاغ میشود: مانند ختم گروهی به صورت مکتوب.

میزان قرائت قرآن
همانطور که گفته شد، در ختم گروهی میزانی مشخص نشده است. ولی چون همین ختمهای گروهی، تشکیل شده از افراد هستند، ما به میزانی که در روآیات برای قرائت انفرادی تعیین شده است، میپردازیم. برای روشن شدن این مسأله به نقل روایتی از اصول کافی اکتفا میکنیم:

حضرت باقر علیهالسلام میفرمایند: رسول خدا صلیاللهعلیهوآله فرمودند: هر کس در یک شب ده آیه از قرآن بخواند، از غافلین نوشته نشود. هر کس پنجاه آیه بخواند، در زمره ذاکرین نوشته شود. هر کس صد آیه بخواند، در زمره قانتین نوشته شود. هر که دویست آیه بخواند، از خاشعین، هر که سیصد آیه بخواند از فائزین و هر که پانصد آیه بخواند از جمله مجتهدین نوشته شود. هر کس هزار آیه بخواند برای او (ثواب انفاق) یک قنطار از طلا نوشته شود ـ قنطار پانزده هزار مثقال است که هر مثقال، بیست و چهار قیراط میباشد ـ که کوچکترین آنها به اندازه کوه احد است و بزرگترین آنها به اندازه آنچه میان زمین و آسمان است.

میبینید که در این روایت به طور مشخص، میزان و ثواب و آثار قرائت قرآن بیان شده است. بنابراین با توجه به توان فرد، هر چه میزان بیشتری قرآن خوانده شود، ارزش بیشتری دارد.

آثار و برکات ختم قرآن
آثار و برکاتی که از ختم قرآن عاید انسان میشود، بسیار است. به عنوان نمونه به بیان چند مورد از این آثار میپردازیم:

1. اولین اثر اطمینان قلب است که با ذکر خدا به انسان دست میدهد. خواندن قرآن، آن هم با تدبر و تفکر، دل انسان را آرام میکند.

2. رشد معنوی انسان و حرکت به سوی تکامل که بیشک یکی از مهمترین هدفهای نزول قرآن است را نیز میتوان در قرائت و ختم قرآن جستوجو کرد.

3. نکتهای هم که در جلسات ختم گروهی به چشم میخورد، علاوه بر موارد دیگر، ایجاد انگیزه برای ادامه دادن قرائت است. شاید بتوان نامش را نوعی رقابت گذاشت.

4. از سویی دیگر ختم قرآن یکی از عوامل قوی در روا شدن حاجات است؛ چه مادی و چه معنوی، از جمله شفای مریض، ادای دیون، رفع مشکلات مادی و … . بسیار دیده شده است که مشکلات افراد مختلف با ختم قرآن برطرف شده است.

* * *

با توجه به اینکه ماه مبارک رمضان نیز نزدیک است و قرائت قرآن در این ماه ثوابی عظیم دارد، برنامهای را در اختیارتان میگذاریم تا با عمل به یکی از روشهای آن به ثواب ختم قرآن در این ماه عزیز نائل شوید:

تعداد صفحات قرآن (600) را تقسیم بر روزهای ماه (30) بکنید تا تعداد صفحاتی که باید در روز بخوانید را به دست آورید. سپس تعداد صفحات روزانه (20) را تقسیم بر نوبتهای نماز (5) بکنید تا تعداد صفحاتی که باید در هر نوبت نماز قرائت کنید به دست آورید.

شما میتوانید با قرائت 4 صفحه پیش از هر نوبت از نمازهای پنجگانه، یک ختم قرآن در ماه مبارک رمضان داشته باشید.

اگر بخواهید 2 بار قرآن را ختم کنید، میتوانید 4 صفحه پیش از هر نماز و 4 صفحه بعد از هر نماز بخوانید.

اگر خواستید 3 بار ختم قرآن داشته باشید، میتوانید به یکی از دو صورت زیر عمل کنید:

قرائت خود را در روز به سه وعده تقسیم کنید. در هر نوبت یک جزء بخوانید. مثلاً قبل از نماز صبح 10 صفحه و بعد از آن هم 10 صفحه. همینطور قبل و بعد از نماز ظهر و عصر و قبل و بعد از نماز مغرب و عشا.

یا اینکه به همان صورت پنج وعدهای باشد و قبل و بعد از هر نماز پنجگانه 6 صفحه قرآن بخوانید. برای ختم بیشتر، تعداد صفحات هر نوبت را بیشتر کنید.